ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာျဖစ္ေပၚလာပုံအေၾကာင္း
သိေကာင္းစရာ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ ဟူေသာေဆာင္ပါးသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္။ၿမန္မာစာ
မည္သို့မည္ပုံဆက္စပ္ေနသည္ကို သိရွိႏိုင္ၾကေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ၿဖင့္ ဤေဆာင္းပါးကို ေရးသားရၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာ ၿမန္မာစာႏွင္ရခိုင္လူမ်ိဳး ကိုမည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍
ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ၿမန္မာစာကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို့၏ ကိုယ္ပိုင္စာေပ´´ အေနၿဖင့္အသိအမွတ္ၿပဳထားေသာေၾကာင့္ၿဖစ္၏။
ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´အကၡရာစာေပ´´ ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့ကမိမိတို့၏
´´ရခိုင္စာဟူ၍သာ သိေနၾကပါသည္။ စာေပကိုေရးသားသည့္အခါ၌
ရခိုင္စကားအေၿပာအသုံးအႏႈန္းၿဖင့္ေရးသားၿခင္း၊ စာေပအသုံးအႏႈန္းၿဖင့္ေရးသားၿခင္းဟူ၍သာ
ခြဲၿခားထားသည္။ အကၡရာစာေပအေနၿဖင့္မူ သည္အကၡရာသည္ စာေပၿဖင့္သာေရသားေနၾကၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။
ယင္းစာအမ်ိဳးအစားကို ရခိုင္တို့က ´ရခိုင္စာ´(သို့မဟုတ္)
ရကၡ၀ဏအကၡရာ´ ဟုအမည္ေပးကာေခၚေ၀ၚသမႈၿပဳေနၾကသည္ကိူလည္းေတြၿမင္ႏိုင္ပါသည္။
ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူမ်ိဳးေပါင္း´၁၃၅´မ်ိဳးရွိၾကသည့္အနက္´ၿမန္မာစာအေရးအသား´ကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို့က´ေရွ့ဦးစြာစတင္ေရးသား´ခဲ့ၾကသည္ကိုေလ့လာစူးစမ္းဖို့ အခ်ိန္တန္ၿပီဟု စာေရးသူယူဆပါသည္။
အကယ္၍အေၿဖမွန္ထြက္ရွိခဲ့ပါလွ်င္လည္းအားလုံးသေဘာထားၾကီးစြာၿဖင့္ လက္ခံအတည္ၿပဳေပးၾကဖို့
ကိုလည္းအႏူးအညြတ္ေမတၱာရပ္ခံလိုပ္သည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း၌ကား ေရွ့ကရခိုင္လူမ်ိဳးတို့တြင္´ရခိုင္စာ´၊ မြန္လူမ်ိဳးတို့တြင္´မြန္စာ´၊ၿပဴ(ပ်ဴ)
လူမ်ိဳးတို့တြင္ ´ၿပဴ(ပ်ဴစာ)´ ဟူ၍ ကိုယ္ပိုင္စာေပအသီးသီးရွိခဲ့ၾကသည္အနက္ သည္ေဆာင္းပါးသည္
´မြန္ႏွင္ပ်ဴစာ´ကိုေလ့လာဆန္းစစ္မႈမၿပဳေတာပဲ´ၿမန္မာစာဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ´ရခိုင္စာ´ကိုသာ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္၍
ေ၀ဖန္သုံးသပ္တင္ၿပသြားမည္ၿဖစ္ပါသည္။ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္ရာ၌ ႏွစ္ဖက္စလုံးမွ ထင္ရွာၿပီးခုိင္မာေသာ
သမိုင္းဆိုင္ရာ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထား တစ္ခုစီကိုသာထုတ္ႏႈတ္၍ ေရးသားတင္ၿပသြားပါမည္။
အေထာက္အထားရွိတိုင္း အက်ယ္တ၀င့္တင္ၿပဖို့ဆိုသည္မွာ မဂၢဇင္းက စာမ်က္ႏွာေနရာေပးႏိုင္ည္မဟုတ္ပါ။
ရခိုင္ႏွင္ၿမန္မာ ေခတ္ၿပိဳင္မႈကိုရွာၾကည့္ၿခင္း ၿမန္မာစာေပ´ကိုေရးသားေနၾကသည့္´ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင္ ၿမန္မာလူမ်ိဳး´´တို့၏ ေခတ္ၿပိဳင္အခ်ိန္ကာလကိုရွာၾကည့္ေသာ္ ဤသို့ေတြရ၏။ ပုမင္းအင္းေတာင္ေညာင္ရမ္းေနာင္ကုန္းေဘာင္ခုနစ္ဆက္´´ဟူေသာသေကၤတ သံေပါက္ကဗ်ာအရ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို့တြင္ ပုဂံေခတ္၊ပင္းယေခတ္၊ အင္း၀ေခတ္၊ေတာင္ငူေခတ္၊ေညာင္ရမ္းေခတ္၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဟူ၍ေခတ္(၆)ေခတ္ ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြရွိရပါသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့တြင္လည္း ဒြါရာ၀တီေခတ္၊ ေ၀သာလီေခတ္၊ ဓည၀တီေခတ္(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္၊ေ၀သာလီေက်ာက္ေလွကားေခတ္၊ ေလးၿမိဳေခတ္၊ ေၿမာက္ဦး(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္ဟူ၍ ေခတ္(၆)ေခတ္ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြ့ရွိႏိုင္သည္။ သို့ေသာ္အခ်ိန္ကာလ ၾကာၿမင့္ပုံၿခင္းေတာ တူႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။ယင္းတို့အနက္ ၿမန္မာတို့၏ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ရခိုင္တို့၏ေလးၿမိဳေခတ္မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ၿဖစ္ၾက၏။ၿမန္မာတို့ဘက္က ပုဂံ၏ထင္ရွားေသာ´ရာဇကုမာရ္ေက်ာက္စာေခၚၿမေစတီေက်ာက္စာ´´ကိုခိုင္မာေသာအေထာက္အထားအၿဖစ္တင္ၿပမွာၿဖစ္ၿပီး၊ ရခိုင္တို့ဘက္က စစ္ေတြၿမ်ိ၊ ေခါင္းေလာင္းေက်ာင္းတိုက္ရွိ ေလးၿမိဳ့ေခတ္´ရခိုင္ဘုရင္မင္းရင္ၿဖဴ´သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာဘုရား၏´စမၼခဏ္းကမၼည္းစာ´ကိုခိုင္မာေသာအေထာက္အထားအေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမွာၿဖစ္ပါသည္။ ၿမန္မာတို့၏ ပုဂံေခတ္.. ၾကာ၊မိုး၊အံ၊ပုဂံတည္´ဟူေသာေဆာင္ပုဒ္အရ ပ်ဥ္ၿပားမင္း(ေအဒီ-၈၄၆ မွ ၈၇၈)ထိသည္ ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳကိုတည္ခ်ိန္မွာ ေကာဇာ-၂၁၁-ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၉ ခုၿဖစ္၏၊ ပုဂံပ်က္ခ်ိန္ကား´ေစာမြန္နစ္မင္း´(ေအဒီ.၁၃၂၅ မွ ၁၃၆၉) လက္ထက္တြင္ၿဖစ္ေလ၏။ ပ်ဥ္းၿပားမင္းသည္ ပုဂံၿမိဳကိုတည္ေဆာက္ေနသည္အခ်ိန္တြင္ ပုဂံ၌ ´ေထရ၀ါဒဗုဒၵသာသနာ´´မေရာက္ရွိေသး၊ အလားတူ´ၿမန္မာစာ´ဟူေသာ စာေပေရးသားမႈ အတတ္ပညာသည္လည္း လုံး၀မရွိေသးသည္ကို ေတြ့ရ၏။ ပုဂံၿမိဳ့၌ ပ်ဥ္ၿပားမင္းလြန္ၿပီးေနာက္တန္နက္မင္း(ေအဒီ-၈၇၈-၉၀၆)၊ ၄င္းေနာက္ စေလငေခြးမင္း(ေအဒီ ၉၀၆-၉၁၅)၊ ၄င္းေနာက္ သိန္းခိုမင္း (ေအဒီ-၉၁၅-၉၃၁)၊၄င္းေနာက္ ေညာင္ဦးေစာရဟန္းမင္း(ေတာင္သူမင္းၾကီး)(ေအဒီ-၉၃၁-၉၆၃) ၄င္းေနာက္ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ၿဖဴမင္း(ေအဒီ-၉၆၄-၉၈၆) ၄င္းေနာက္ က်ည္စိုးမင္း(ေအဒီ-၉၈၆-၉၉၂) ၄င္းေနာက္ စုကၠေတမင္း(ေအဒီ-၉၉၂-၁၀၁၇) ၄င္းေနာက္အေနာ္ရထာမင္း(ေအဒီ-၁၀၄၄-၁၀၇၇) လက္ထက္မွ ေထရ၀ါဒဗုဒၵသာသနာကို မြန္ရဟန္းေတာ္ ရွင္အရဟံ၏အကူအညီၿဖင့္တည္ေဆာက္ခဲ့ရ၏။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ´ပုဂံ´၌ ´ၿမန္မာစာ´´ဟူေသာအေရးအသားမရွိေသးေခ်။ မြန္လူမ်ိဳးတို့၏စာေပကိုသာ မြန္ပညာရွင္မ်ာ၏အကူအညီၿဖင့္ ေရးသားေနၾကရေလ၏။
အေနာ္ရထာမင္း လြန္ၿပီးေနာက္ ေစာလူးမင္း
(ေအဒီ-၁၀၇၇-၁၀၈၄) ၄င္းေနာက္ က်န္စစ္သားမင္း (ေအဒီ-၁၀၈၄-၁၁၁၃) လက္ထက္တြင္ ´´ေဇယ်ေခတၱရာ´´အမည္ရွိေသာ သားေတာ္ ´ရာဇကုမာရ္´သည္ ပုဂံ၌´ၿမေစတီဘုရား´ကိုတည္၏။ ၿမေစတီဘုရား၌ သူ၏ကုသိုလ္ေတာ္မွတ္တမ္းကို
´ပါဋိ၊ ၿမန္မာ၊မြန္၊ၿပဴ´ ဟူ၍ ဘာသာေလးမ်ိဳးၿဖင့္ကမၼည္းစာေရးထိုးေစခဲ့ပါသည္။
ယင္းၿမေစတီဘုရားေက်ာက္စားကား ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ားအနက္ ´ေရွ့အက်ဆုံးေက်ာက္စာ´ၿဖစ္၏။ ၿမေစတီေက်ာက္စာကို သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္ ၁၆၅၇၊
ေကာဇာ-၄၇၅-ခု (ခရစ္ေအဒီ- ၁၁၁၃)တြင္ ေရးထိုးခဲ့ၿခင္းၿဖစ္ေၾကာင္းသိရွိရသည္။ ယင္းအခ်ိန္ထိ
ပုဂံ၌´ၿပဴလူမ်ိဳး´ တို့ရွိေနေသးသည္ကိုေတြရ၏။ ရခိုင္တို့၏ ေလးၿမိဳးေခတ္ ရခိုင္တို၏ေလးၿမိဳေခတ္သည္
ေအဒီ ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀ ထိၾကာၿမင္ခဲံ့သည္ကိုေတြရွိရ၏။ ေလးၿမ်ိဳေခတ္ဆိုသည္မွာ အဥၥနနဒီၿမစ္၏
၀ဲယာ၌ ပဥၥာၿမိဳ့၊ ပုရိန္ၿမိဳ့၊ ေနရဥၥ၇ာေတာင္ငူၿမိဳ၊ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳဟူ၍ ၿမိဳေလးၿမိဳတည္ရွိခဲ့သည္ကို
အေၾကာင္းၿပဳ၍ ´ေလးၿမိဳေခတ္´ ဟုေခၚတြင္ခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာတို့၏ ပ်ဥ္ၿပားမင္းသည္
ယခုလက္ရွိ ´ပုဂံၿမိဳ´ ကိုမတည္ေဆာက္ရေသးမီ(၃၁)ႏွစ္အလိုက ေလးၿမိဳေခတ္
ရခိုင္ဘုရင္ ´ေခတၱသင္မင္း´ သည္ ပဥၥာၿမိဳ´ ကို သာသနာ၁၃၆၂ ခု၊ ေကာဇာ ၁၈၀-ခု၊ (ေအဒီ-၁၈၁) တြင္ တည္ေဆာက္ထာၿပီးၿဖစ္ေနပါသည္။
ရခိုင္တို့၏ေလးၿမိဳေခတ္´ေခတၱသင္မင္း´ လက္ထက္တြင္ ေထရ၀ါဗုဒၵသာသနာထြန္းကားေနမႈကို မဆိုထားဘိ၊
ေလးၿမိဳေခတ္၏ အထက္က ေ၀သာလီေက်ာက္ေလွကားေခတ္ (ေအဒီ-၃၂၇-မွ ၈၁၈ထိ) တြင္ လည္းေကာင္း တတိယဓည၀တီေခတ္(ဘီစီ-၅၆၉
မွ ေအဒီ ၃၂၆ ထိ) တြင္ ၄င္း ေထရ၀ါဒဗုဒၵသာသနာႏွင္အတူစာေပယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာမ်ားထြန္းကားလွ်က္ရွိေနၿပီၿဖစ္ေၾကာင္း
ယုံမွားသံသယမရွိ ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထားမ်ားက သက္ေသၿပဳလွ်က္ရ်ိေနၾကၿပီၿဖစ္ပါသည္။ ယင္းတုိအနက္
ေလးၿမိဳ့ေခတ္ (ေအဒီ-၈၁၈-မွ ၁၄၃၀ထိ) ပဥၥာၿမိဳတည္´ေခတၱသင္မင္း´ မွ(၃) ဆက္ေၿမာက္´ဘုရင္မင္းရင္ၿဖဴ´ လက္ထက္ (ေအဒီ-၈၄၃ မွ ၈၇၃ ထိ) ေအဒီ ၈၄၇တြင္ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ
ဗုဒၵဆင္းတုေတာ္(ဥာဏ္ေတာ္အၿမင့္ ၁ေပ ၂.၃ လက္မ၊ ယခုအခါစစ္ေတြၿမိဳ၊ ေခါင္းေလာင္းေက်ာင္းတိုက္တြင္
ကိန္း၀ပ္လွ်က္ရွိသည္၊။) ၏´စမၼခဏ္းကမၼညာ္းစာ´ ကိုသာ ရခိုင္စာေပဘက္က ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထား
တစ္ခုအေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမည္ၿဖစ္ပါသည္။ ဘုရားဆင္းတုေတာ္ စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ အဆိုပါဘုရား၏
စမၼခဏ္စာမွာ ယခုေခတ္´ၿမန္မာစာ´ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ´ရခိုင္စာ´ အေရးအသားၿဖင့္ ေရးထိုးမွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကို ေအာက္ပါအတိုင္းေတြရွိရသည္၊´သကၠရာဇ္ ၉၊ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤာ၅ါးနာရီေက်ာ္ေသာ..ေရာက္...ၾကီးသြန္းအဲသည္။
ငမၤရၤၿဖဴေကာင္းမႈဘုရား ပဥၥေလာစာၿပီးၿပည့္စုံသည္၊ ဘုရားၿပဳေသွာ၀္ အက်ိဳး၀္အားၿဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသွာ.....။ဟူ၍
ေရးထိုးထားပါသည္။ အထက္ေဖၚၿပပါဘုရား၏´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ ကိုၿပည့္စုံေအာင္ၿဖည့္စြက္ဖတ္ရႈေသာ္ ေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ပါသည္။ သကၠရာဇ္
၂၀၉၊ ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤလာေန႔ ၅ နာရီေက်ာ္ေသာ (အခ်ိန္) ေရာက္(ေသာအခါ) ေၾကးသြန္းအပ္သည္။
ငါမင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈ ဘုရားကို ပဥၥေလာဟာၿဖင့္(သြန္းလုပ္)ၿပီးၿပည့္စုံသည္။ ဘုရားၿပဳေသာအက်ိဳးအားၿဖင့္
ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသာ္´ဟူ၍ၿဖစ္ပါသည္။
ေလးၿမိဳေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴသည္ အထက္ေဖၚၿပပါ ဘုရား၏ ´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ ကို ရကၡ၀ဏအကၡရာ-ရခိုင္စာ´ၿဖင့္ေရးထိုးခဲ့ေသာႏွစ္မွာ ေကာဇာ ၂၀၉ခု၊ ခရစ္ေအဒီ
၈၄၇ ၿဖစ္ရာ ၿမန္မာတို့ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ့ကို မတည္ေဆာက္ရေသးမီ (၂) ႏွစ္အလိုက ၿဖစ္ပါသည္။
သို့ၿဖစ္၍´ရာဇကာမာရ္ေက်ာက္စာေခၚ
ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ သည္ ယင္းအခ်ိန္၌
ရွိဖို့မဆိုထားႏွင့္ ´ပုဂံၿမိဳ့´ ပင္မရွိေသးေသာေၾကာင့္ ´ၿမန္မာစာေပ´ အေရးအသားမွာလည္း ၿမန္မာတို့အေနၿဖင့္´အိမ္မက္ေတာင္မက္ဖို့´မလြယ္ကူေသးေခ်။ ၿမန္မာလူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ ၿမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာသည္´ၿပဴလူမ်ိဳး´ ကဆင္းသက္လာသူမ်ားဟုခံယူထားၾက၏။ ယင္းသို့ဆိုလွ်င္ အဘယ္ေၾကာင့္ၿမန္မာတို့သည္
´ၿပဴစာ´ကိုိမိခင္စာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကခဲ့ပါသနည္း? ဟုေမးစရာရွိေနပါသည္။ယခုအခါ
ၿပဴလူမ်ိဳးႏွင့္ၿပဴစာေပမွာ ၿမန္မာေၿမမ်က္ႏွာေပၚက လုံး၀ဆိတ္သုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္သြားၾကၿပီၿဖစ္၏။
အခ်ိဴသမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာစာသည္´မြန္စာ´ကဆင္းသက္လာေသာစာဟုၾကံဆၾကၿပန္၏။
ထို့သို့ဆိုလွ်င္လည္း အဘယ္ေၾကာင့္ၿမန္မာတို့သည္ ´မြန္စာ´ ကိုႏိုင္ငံသုံးစာေပအၿဖစ္
ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသနည္း။ ဟုေမးစရေတြအမ်ားၾကီးရွိေနပါသည္။ အမွန္က ´ၿပဳစာ´ သည္ ၿပဴလူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနၿပီး ´မြန္စာ´ သည္လည္း မြန္လူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနေသာ စာေပၿဖစ္ေၾကာင္းေလ့လာေတြ႔ရွိရေပသည္။
ယေန့မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ သည္လည္း ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့ႏွင္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ခဲ့ၾကသၿဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့သည္
ကိုယ့္စာေပကို ေခတ္အဆက္ဆက္တည္တံ့ေအာင္ ထိန္းသိန္းေစာင့္ေရွာက္လာခဲ့ၾကသည္မွာ ေခတ္တိုင္းေခတ္တိုင္းတြင္
ေပၚထြန္းခဲ့ေသာ ´ရခိုင္စာေပအေထာက္အထားမ်ား´ကသက္ေသၿပဳလွ်က္ရွေေပေတာသည္။ ၿမေစတိေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေသာ
´ၿမန္မာစာ´ ကိုၿမန္မာသမိုင္းဆ၇ာမ်ားက ´ပ်ဴစာကဆင္းသက္လာေသာစာ´ဟုထင္ၿမင္ခ်က္ေပးၾက၏။ အလားတူ အခ်ိဳသမိုင္းဆရာမ်ားက`မြန္စာကဆင္းသက္လာေသာစာ´ဟူ၍လည္းထင္ၿမင္ခ်က္ေပးၾကၿပန္၏။ အမွန္ကယင္း´ၿပဴစာႏွင့္မြန္စာ´ႏွစ္မ်ိဳးစလုံးသည္ပင္လွ်င္ ၿမေစတီေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေနၿပီးၿဖစ္ေသာေၾကာင့္၊
ယင္းစာႏွစ္မ်ိဳးက ဆင္းသက္လာေသာစာဟု သတ္မွတ္ေနၾကၿခင္းသည္ လုံး၀ယုတၱိမရွိေခ်။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္
စာေပတို့မည္သည္ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုတည္း၌ ေန့ခ်င္ညခ်င္းေၿပာင္းလြဲရိုးထုံးစံမရွိေသာေၾကာင့္တည္း.။
ေၿပာင္းလဲဖို့ဆိုသည္မွာလည္း ေခတ္ကာလ အေတာ္ၾကာၿမင့္ေအာင္ ေစာင့္ဆိုင္းရေပလိမ့္မည္။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ
(´ၿမန္မာ) သည္ၿပဴစာႏွင္မြန္စာက ဆင္းသက္လာေသာစာမဟုတ္ေၾကာင္းကို
´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ကပင္လွ်င္ အခိုင္လုံဆုံး သက္ေသၿပဳလ်က္ရွိေနေပေတာသည္။
အမွန္က ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´၌ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´သည္ ´ေၿပာင္းလဲလာေသာစာ´ မဟုတ္ပဲ´ေရာက္ရွိလာေသာစာ´ဟုဆိုမွ သဘာ၀ယုတၱိက်မည္ကို ၿမန္မာပညာရွိတို႔ သိရွိႏိုင္ၾကပါလွ်က္ မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေနခဲ့ၾကၿပီး
အၿဖစ္မွန္ကို ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ လုပ္ေနခဲ့ၾကသည္ကိုေတြ႕ရ၏။ အေၿဖမွန္ကိုသိရွိလိုပါက ေလးၿမိဳးေခတ္၊
ပဥၥာၿမိဳ႔(၁၂) ဆက္ေၿမာက္မင္းဘီလူးကို ေအဒီ-၁၀၆၈တြင္´၀ေရာင္းငွက္အသခၤယာ´အမတ္ကလုပ္ၾကံသၿဖင့္ ကြယ္လြန္သည္။ မင္းဘီလူး၏သားၿဖစ္သူ အိမ္ေရွ့မင္းသား´မင္းရဲဘယ´ သည္ မိဖရား´ေစာေပါက္ညို´ေပါက္ညိူၿမ)ႏွင့္အတူ ရခိုင္ပညာရွိအမတ္အခ်ိဳ့လိုက္ပါလွ်က္
´ဘူးရြက္မညိႈးလမ္း´ ကအေရွ့ပုဂံၿပည္သို့ထြက္ေၿပးကာ ´အေနာ္ရထာ´ မင္းထံခိုလႈံခဲ့ရသည္။ အဆိုပါ မင္းရဲဘယမိသားစုတို့သည္ ပုဂံၿပည္၌ ႏွစ္ေပါင္း(၃၅)
ႏွစ္ခန့္ၾကာၿမင့္ေအာင္ အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ကာ ေနထိုင္ခဲ့ၾကရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊
ပုဂံမင္းအေနာ္ရထာအား ´ရခိုင္ေ၀သာလီ´က´ပဥၥကလ်ာဏီမင္းသမီး´ကိုဆက္သရာတြင္ ´က်န္စစ္သား´ ကို ရသည္ဟူေသာသမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊
က်န္စစ္သားသည္ ေၿမးေတာ္အေလာင္းစည္သူကို ပုဂံထီးနန္းကိုေပးအပ္ၿပီး´ေဇယ်ေခတၱရာ´အမည္ၿဖင့္သားေတာ္ရာဇကုမာရ္မင္းသားကို´ဓည၀တီႏွင့္ေတာင္စဥ္ခုႏွစ္ခရိုင္´(ၿမန္မာရာဇ၀င္အလို) ကိုစားေစခဲ့ေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကင္း၊ ပုဂံမင္းတို့အထံ၌
ရခိုင္သားမ်ား အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ခဲ့ၾကၿပီး အခ်ိဳ့က ဘုရားအလႈဒကာမ်ား အၿဖစ္ခံယူကာၿမန္မာတို့၏နယ္ေၿမ၌
ရွိေနခဲ့ၾကသည္ဟူေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို့ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က
´ေအာက္သား´ဟုနာမည္ေပးကာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေခၚေ၀ၚလာခဲ့ၾကသည့္ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊
´ရဟႏၵာေထြး(ေခၚ) အသွ်င္ဒိဗစကၡုဳ´ အမည္ရွိေသာ ရခိုင္တို့ ေ၀သာလီက ရဟႏၱာအသွ်င္သူၿမတ္သည္
ဥပဇၥ်ာယ္ဆရာ´မဟိဒၵပါလမေထရ္ၿမတ္´ ၏ ေစလြတ္ခ်က္အရ ပင္းယၿမိဳသို့ၾကြေရာက္၍ သာသနာၿပဳခဲ့ရေသာ
သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ ပင္းယတစ္စီးရွင္ သီဟသူ၏ မင္းဆရာအၿဖစ္ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္မႈကို ခံယူခဲ့ရေသာ
သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း ခ်န္လွပ္၍ထားၾကမည္ဆိုပါက အေၿဖမွန္ေပၚေပါက္ႏိုင္လိမ့္မည္မဟုတ္ေခ်၊
ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ား၌ ပါရွိေနေသာ အခ်ိဳ႕စကားလုံးမ်ားသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့၏ ေန့စဥ္သုံး
ေ၀ါဟာရမ်ားၿဖစ္ေနေၾကာင္း ေအာက္ပါစကားလုံးမ်ားကို ၾကည့္ၿခင္းအားၿဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။
၁။ ၾကာသပတိယ္နိယ္၊ ၂။ သုၾကာ္ိနိယ္၊ ၃၊ လွိယ္၊ ၄၊ ရိတ္မႈတ္၊၅။ အတုမဟါေသာ၊၆၊ ၿခဳပ္မ၊
၈၊ အစ္ကို၊ ၉၊အစ္မ၊ ၁၀၊ ပန္စင္၊ ၁၁၊ ကၿခီသည္၊ ၁၂၊ ပညာမဟိယ္ေသာ၊၁၃၊ အလႈပိယ္လို၀္ေသာ၊
သဃၤတို၀္၊ ဤယ္သူ၊ ပတၱၿမာစာတီ၊ လႈခ၏၊ ၿခီလက္၊ ၿခိယ္ဆယ္ရိယ္၊ လက္ဆိရယ္၊ မပႅဳရေၾကာင္ဆိုဖီလတ္၊
နိယ္ရလိယ္၏၊ အသရိယ္ဟိေသာ၊ ခရိုန္ စေသာေ၀ါဟာရမ်ားကို ယေန့ေခတ္ ၿမန္မာတိုေၿပာဆိုေနၾကေသးလား?
ဟုေမးလွ်င္ ေၿပာဖို့မဆိုထားႏွင့္ အဓိပါယ္ကို သိရွိေအာင္မနည္း ၾကိဳးစားၾကရမည္ဟုထင္ပါသည္။
အဓိပါယ္ကို-၁၁၁၃ ခုတြင္ ေရးထိုးခဲံေသာၿမန္မာတို့၏ ေရွ့အက်ဆုံးၿဖစ္သည့္ ၿမေစတီေက်ာက္စာထက္
ေလးၿမိဳ့ေခတ္ ေအဒီ-၈၄၇ ခုတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ေကာင္းမႈေတာ္ဘုရား၏
စမၼခဏ္ကဗၼည္းစာက ႏွစ္ေပါင္း(၂၆၆) ႏွစ္ေစာ၍ ေရွ့က်ေနေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ထို့ေၾကာင့္´ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာအေရးအသားကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို့က
ေရွ့ဦးစြာစတင္ေရးသားခဲ့ၾကပါသနည္း? ဟူေသာ အေမးၿဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္ ဤေဆာင္ပါးစာတမ္းက အထိုက္အေလွ်ာက္
အေၿဖေပးႏိုင္လိမ့္မည္ဟုယူဆပါသည္။ နိဂုံးခ်ဴပ္အေနၿဖင့္ဆိုရေသာ္´ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ´ မွာ မည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။
စကားေၿပာဟန္ေရးနည္းႏွင့္စာ အသုံးေရးနည္းသာ ၿခားနာခ်က္ရွိေနသည္။ စာေပအကၡရာမွာ အတူတူပင္တည္း။
သို့ၿဖစ္၍ ယေန့မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ
´ရခိုင္စာ´ ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က မိမိတိ့၏ ´ကိုယ္ပိုင္စာေပ´ၿဖစ္ေၾကာင္းအၾကြင္းမဲ့ခံယူထားၾကသည္ကို သုေတသနၿပဳကာ ေရးသားတင္ၿပလိုက္ရေပသည္။
´ရခိုင္စာေပ´အၿဖစ္မွန္ေပၚေပါက္ပါေစ…. ဒြါရာ၀တီ အသွ်င္ကုသလ (ကိုးကားေသာက်မ္းမ်ား) ၁။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ။။လွသမိန္
၂။ ပုဂံေခတ္ႏိုင္ငံေရးသမိုင္း။။ေဒါက္တာသန္းထြန္း ၃။တစ္ေန့တစ္လံ ပုဂံဘယ္ေၿပးမလဲ။။ေဒါက္တာ
သန္းထြန္း ၄။ေက်ာင္းသုံးၿမနမာရာဇ၀င္။။ဦးဘသန္း ၅။မင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈေတာ္ဘုရားစမၼခဏ္ကမၼည္းစာ
၆။ သာသနာလကၤာရစာတမ္း။(မူေဟာင္း) မဟာဓမၼသၾကၤ ၇။ေရြဘိုနိဒါန္း။ဇယသခ္ယာ ၈။ဒြါရာ၀တီ-အသွ်င္ကုသလမွတ္စု
တို႔ကိုမွီျငိမ္း၍ ကူးယူေဖာ္ျပထားပါသည္။ အသ်ွင္ရကၡိတ၀ံသ ( ျမီပုံ )
ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာျဖစ္ေပၚလာပုံအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ
ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ ဟူေသာေဆာင္ပါးသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္။ၿမန္မာစာ မည္သို့မည္ပုံဆက္စပ္ေနသည္ကို
သိရွိႏိုင္ၾကေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ၿဖင့္ ဤေဆာင္းပါးကို ေရးသားရၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာ ၿမန္မာစာႏွင္ရခိုင္လူမ်ိဳး ကိုမည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ၿမန္မာစာကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို့၏ ကိုယ္ပိုင္စာေပ´´ အေနၿဖင့္အသိအမွတ္ၿပဳထားေသာေၾကာင့္ၿဖစ္၏။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´အကၡရာစာေပ´´ ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့ကမိမိတို့၏ ´´ရခိုင္စာဟူ၍သာ သိေနၾကပါသည္။ စာေပကိုေရးသားသည့္အခါ၌ ရခိုင္စကားအေၿပာအသုံးအႏႈန္းၿဖင့္ေရးသားၿခင္း၊ စာေပအသုံးအႏႈန္းၿဖင့္ေရးသားၿခင္းဟူ၍သာ ခြဲၿခားထားသည္။ အကၡရာစာေပအေနၿဖင့္မူ သည္အကၡရာသည္ စာေပၿဖင့္သာေရသားေနၾကၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။ ယင္းစာအမ်ိဳးအစားကို ရခိုင္တို့က ´ရခိုင္စာ´(သို့မဟုတ္) ရကၡ၀ဏအကၡရာ´ ဟုအမည္ေပးကာေခၚေ၀ၚသမႈၿပဳေနၾကသည္ကိူလည္းေတြၿမင္ႏိုင္ပါသည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူမ်ိဳးေပါင္း´၁၃၅´မ်ိဳးရွိၾကသည့္အနက္´ၿမန္မာစာအေရးအသား´ကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို့က´ေရွ့ဦးစြာစတင္ေရးသား´ခဲ့ၾကသည္ကိုေလ့လာစူးစမ္းဖို့ အခ်ိန္တန္ၿပီဟု စာေရးသူယူဆပါသည္။
အကယ္၍အေၿဖမွန္ထြက္ရွိခဲ့ပါလွ်င္လည္းအားလုံးသေဘာထားၾကီးစြာၿဖင့္ လက္ခံအတည္ၿပဳေပးၾကဖို့ ကိုလည္းအႏူးအညြတ္ေမတၱာရပ္ခံလိုပ္သည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း၌ကား ေရွ့ကရခိုင္လူမ်ိဳးတို့တြင္´ရခိုင္စာ´၊ မြန္လူမ်ိဳးတို့တြင္´မြန္စာ´၊ၿပဴ(ပ်ဴ) လူမ်ိဳးတို့တြင္ ´ၿပဴ(ပ်ဴစာ)´ ဟူ၍ ကိုယ္ပိုင္စာေပအသီးသီးရွိခဲ့ၾကသည္အနက္ သည္ေဆာင္းပါးသည္
´မြန္ႏွင္ပ်ဴစာ´ကိုေလ့လာဆန္းစစ္မႈမၿပဳေတာပဲ´ၿမန္မာစာဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ´ရခိုင္စာ´ကိုသာ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္၍ ေ၀ဖန္သုံးသပ္တင္ၿပသြားမည္ၿဖစ္ပါသည္။ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္ရာ၌ ႏွစ္ဖက္စလုံးမွ ထင္ရွာၿပီးခုိင္မာေသာ သမိုင္းဆိုင္ရာ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထား တစ္ခုစီကိုသာထုတ္ႏႈတ္၍ ေရးသားတင္ၿပသြားပါမည္။ အေထာက္အထားရွိတိုင္း အက်ယ္တ၀င့္တင္ၿပဖို့ဆိုသည္မွာ မဂၢဇင္းက စာမ်က္ႏွာေနရာေပးႏိုင္ည္မဟုတ္ပါ။
ရခိုင္ႏွင္ၿမန္မာ ေခတ္ၿပိဳင္မႈကိုရွာၾကည့္ၿခင္း
ၿမန္မာစာေပ´ကိုေရးသားေနၾကသည့္´ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင္ ၿမန္မာလူမ်ိဳး´´တို့၏ ေခတ္ၿပိဳင္အခ်ိန္ကာလကိုရွာၾကည့္ေသာ္ ဤသို့ေတြရ၏။
ပုမင္းအင္းေတာင္ေညာင္ရမ္းေနာင္ကုန္းေဘာင္ခုနစ္ဆက္´´ဟူေသာသေကၤတ သံေပါက္ကဗ်ာအရ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို့တြင္ ပုဂံေခတ္၊ပင္းယေခတ္၊ အင္း၀ေခတ္၊ေတာင္ငူေခတ္၊ေညာင္ရမ္းေခတ္၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဟူ၍ေခတ္(၆)ေခတ္ ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြရွိရပါသည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့တြင္လည္း ဒြါရာ၀တီေခတ္၊ ေ၀သာလီေခတ္၊ ဓည၀တီေခတ္(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္၊ေ၀သာလီေက်ာက္ေလွကားေခတ္၊ ေလးၿမိဳေခတ္၊ ေၿမာက္ဦး(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္ဟူ၍ ေခတ္(၆)ေခတ္ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြ့ရွိႏိုင္သည္။ သို့ေသာ္အခ်ိန္ကာလ ၾကာၿမင့္ပုံၿခင္းေတာ တူႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။ယင္းတို့အနက္ ၿမန္မာတို့၏ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ရခိုင္တို့၏ေလးၿမိဳေခတ္မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ၿဖစ္ၾက၏။ၿမန္မာတို့ဘက္က ပုဂံ၏ထင္ရွားေသာ´ရာဇကုမာရ္ေက်ာက္စာေခၚၿမေစတီေက်ာက္စာ´´ကိုခိုင္မာေသာအေထာက္အထားအၿဖစ္တင္ၿပမွာၿဖစ္ၿပီး၊ ရခိုင္တို့ဘက္က စစ္ေတြၿမ်ိ၊ ေခါင္းေလာင္းေက်ာင္းတိုက္ရွိ ေလးၿမိဳ့ေခတ္´ရခိုင္ဘုရင္မင္းရင္ၿဖဴ´သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာဘုရား၏´စမၼခဏ္းကမၼည္းစာ´ကိုခိုင္မာေသာအေထာက္အထားအေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမွာၿဖစ္ပါသည္။
ၿမန္မာတို့၏ ပုဂံေခတ္..
ၾကာ၊မိုး၊အံ၊ပုဂံတည္´ဟူေသာေဆာင္ပုဒ္အရ ပ်ဥ္ၿပားမင္း(ေအဒီ-၈၄၆ မွ ၈၇၈)ထိသည္ ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳကိုတည္ခ်ိန္မွာ ေကာဇာ-၂၁၁-ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၉ ခုၿဖစ္၏၊ ပုဂံပ်က္ခ်ိန္ကား´ေစာမြန္နစ္မင္း´(ေအဒီ.၁၃၂၅ မွ ၁၃၆၉) လက္ထက္တြင္ၿဖစ္ေလ၏။ ပ်ဥ္းၿပားမင္းသည္ ပုဂံၿမိဳကိုတည္ေဆာက္ေနသည္အခ်ိန္တြင္ ပုဂံ၌ ´ေထရ၀ါဒဗုဒၵသာသနာ´´မေရာက္ရွိေသး၊ အလားတူ´ၿမန္မာစာ´ဟူေသာ စာေပေရးသားမႈ အတတ္ပညာသည္လည္း လုံး၀မရွိေသးသည္ကို ေတြ့ရ၏။ ပုဂံၿမိဳ့၌ ပ်ဥ္ၿပားမင္းလြန္ၿပီးေနာက္တန္နက္မင္း(ေအဒီ-၈၇၈-၉၀၆)၊ ၄င္းေနာက္ စေလငေခြးမင္း(ေအဒီ ၉၀၆-၉၁၅)၊ ၄င္းေနာက္ သိန္းခိုမင္း (ေအဒီ-၉၁၅-၉၃၁)၊၄င္းေနာက္ ေညာင္ဦးေစာရဟန္းမင္း(ေတာင္သူမင္းၾကီး)(ေအဒီ-၉၃၁-၉၆၃) ၄င္းေနာက္ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ၿဖဴမင္း(ေအဒီ-၉၆၄-၉၈၆) ၄င္းေနာက္ က်ည္စိုးမင္း(ေအဒီ-၉၈၆-၉၉၂) ၄င္းေနာက္ စုကၠေတမင္း(ေအဒီ-၉၉၂-၁၀၁၇) ၄င္းေနာက္အေနာ္ရထာမင္း(ေအဒီ-၁၀၄၄-၁၀၇၇) လက္ထက္မွ ေထရ၀ါဒဗုဒၵသာသနာကို မြန္ရဟန္းေတာ္ ရွင္အရဟံ၏အကူအညီၿဖင့္တည္ေဆာက္ခဲ့ရ၏။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ´ပုဂံ´၌ ´ၿမန္မာစာ´´ဟူေသာအေရးအသားမရွိေသးေခ်။ မြန္လူမ်ိဳးတို့၏စာေပကိုသာ မြန္ပညာရွင္မ်ာ၏အကူအညီၿဖင့္ ေရးသားေနၾကရေလ၏။ အေနာ္ရထာမင္း လြန္ၿပီးေနာက္ ေစာလူးမင္း (ေအဒီ-၁၀၇၇-၁၀၈၄) ၄င္းေနာက္ က်န္စစ္သားမင္း (ေအဒီ-၁၀၈၄-၁၁၁၃) လက္ထက္တြင္ ´´ေဇယ်ေခတၱရာ´´အမည္ရွိေသာ သားေတာ္ ´ရာဇကုမာရ္´သည္ ပုဂံ၌´ၿမေစတီဘုရား´ကိုတည္၏။ ၿမေစတီဘုရား၌ သူ၏ကုသိုလ္ေတာ္မွတ္တမ္းကို ´ပါဋိ၊ ၿမန္မာ၊မြန္၊ၿပဴ´ ဟူ၍ ဘာသာေလးမ်ိဳးၿဖင့္ကမၼည္းစာေရးထိုးေစခဲ့ပါသည္။ ယင္းၿမေစတီဘုရားေက်ာက္စားကား ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ားအနက္ ´ေရွ့အက်ဆုံးေက်ာက္စာ´ၿဖစ္၏။ ၿမေစတီေက်ာက္စာကို သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္ ၁၆၅၇၊ ေကာဇာ-၄၇၅-ခု (ခရစ္ေအဒီ- ၁၁၁၃)တြင္ ေရးထိုးခဲ့ၿခင္းၿဖစ္ေၾကာင္းသိရွိရသည္။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ပုဂံ၌´ၿပဴလူမ်ိဳး´ တို့ရွိေနေသးသည္ကိုေတြရ၏။
ရခိုင္တို့၏ ေလးၿမိဳးေခတ္
ရခိုင္တို၏ေလးၿမိဳေခတ္သည္ ေအဒီ ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀ ထိၾကာၿမင္ခဲံ့သည္ကိုေတြရွိရ၏။ ေလးၿမ်ိဳေခတ္ဆိုသည္မွာ အဥၥနနဒီၿမစ္၏ ၀ဲယာ၌ ပဥၥာၿမိဳ့၊ ပုရိန္ၿမိဳ့၊ ေနရဥၥ၇ာေတာင္ငူၿမိဳ၊ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳဟူ၍ ၿမိဳေလးၿမိဳတည္ရွိခဲ့သည္ကို အေၾကာင္းၿပဳ၍ ´ေလးၿမိဳေခတ္´ ဟုေခၚတြင္ခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာတို့၏ ပ်ဥ္ၿပားမင္းသည္ ယခုလက္ရွိ ´ပုဂံၿမိဳ´ ကိုမတည္ေဆာက္ရေသးမီ(၃၁)ႏွစ္အလိုက ေလးၿမိဳေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ ´ေခတၱသင္မင္း´ သည္ ပဥၥာၿမိဳ´ ကို သာသနာ၁၃၆၂ ခု၊ ေကာဇာ ၁၈၀-ခု၊ (ေအဒီ-၁၈၁) တြင္ တည္ေဆာက္ထာၿပီးၿဖစ္ေနပါသည္။ ရခိုင္တို့၏ေလးၿမိဳေခတ္´ေခတၱသင္မင္း´ လက္ထက္တြင္ ေထရ၀ါဗုဒၵသာသနာထြန္းကားေနမႈကို မဆိုထားဘိ၊ ေလးၿမိဳေခတ္၏ အထက္က ေ၀သာလီေက်ာက္ေလွကားေခတ္ (ေအဒီ-၃၂၇-မွ ၈၁၈ထိ) တြင္ လည္းေကာင္း တတိယဓည၀တီေခတ္(ဘီစီ-၅၆၉ မွ ေအဒီ ၃၂၆ ထိ) တြင္ ၄င္း ေထရ၀ါဒဗုဒၵသာသနာႏွင္အတူစာေပယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာမ်ားထြန္းကားလွ်က္ရွိေနၿပီၿဖစ္ေၾကာင္း ယုံမွားသံသယမရွိ ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထားမ်ားက သက္ေသၿပဳလွ်က္ရ်ိေနၾကၿပီၿဖစ္ပါသည္။
ယင္းတုိအနက္ ေလးၿမိဳ့ေခတ္ (ေအဒီ-၈၁၈-မွ ၁၄၃၀ထိ) ပဥၥာၿမိဳတည္´ေခတၱသင္မင္း´ မွ(၃) ဆက္ေၿမာက္´ဘုရင္မင္းရင္ၿဖဴ´ လက္ထက္ (ေအဒီ-၈၄၃ မွ ၈၇၃ ထိ) ေအဒီ ၈၄၇တြင္ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဗုဒၵဆင္းတုေတာ္(ဥာဏ္ေတာ္အၿမင့္ ၁ေပ ၂.၃ လက္မ၊ ယခုအခါစစ္ေတြၿမိဳ၊ ေခါင္းေလာင္းေက်ာင္းတိုက္တြင္ ကိန္း၀ပ္လွ်က္ရွိသည္၊။) ၏´စမၼခဏ္းကမၼညာ္းစာ´ ကိုသာ ရခိုင္စာေပဘက္က ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထား တစ္ခုအေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမည္ၿဖစ္ပါသည္။
ဘုရားဆင္းတုေတာ္ စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ
အဆိုပါဘုရား၏ စမၼခဏ္စာမွာ ယခုေခတ္´ၿမန္မာစာ´ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ´ရခိုင္စာ´ အေရးအသားၿဖင့္ ေရးထိုးမွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကို ေအာက္ပါအတိုင္းေတြရွိရသည္၊´သကၠရာဇ္ ၉၊ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤာ၅ါးနာရီေက်ာ္ေသာ..ေရာက္...ၾကီးသြန္းအဲသည္။ ငမၤရၤၿဖဴေကာင္းမႈဘုရား ပဥၥေလာစာၿပီးၿပည့္စုံသည္၊ ဘုရားၿပဳေသွာ၀္ အက်ိဳး၀္အားၿဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသွာ.....။ဟူ၍ ေရးထိုးထားပါသည္။
အထက္ေဖၚၿပပါဘုရား၏´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ ကိုၿပည့္စုံေအာင္ၿဖည့္စြက္ဖတ္ရႈေသာ္ ေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ပါသည္။
သကၠရာဇ္ ၂၀၉၊ ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤလာေန႔ ၅ နာရီေက်ာ္ေသာ (အခ်ိန္) ေရာက္(ေသာအခါ) ေၾကးသြန္းအပ္သည္။ ငါမင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈ ဘုရားကို ပဥၥေလာဟာၿဖင့္(သြန္းလုပ္)ၿပီးၿပည့္စုံသည္။ ဘုရားၿပဳေသာအက်ိဳးအားၿဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသာ္´ဟူ၍ၿဖစ္ပါသည္။ ေလးၿမိဳေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴသည္ အထက္ေဖၚၿပပါ ဘုရား၏ ´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ ကို ရကၡ၀ဏအကၡရာ-ရခိုင္စာ´ၿဖင့္ေရးထိုးခဲ့ေသာႏွစ္မွာ ေကာဇာ ၂၀၉ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၇ ၿဖစ္ရာ ၿမန္မာတို့ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ့ကို မတည္ေဆာက္ရေသးမီ (၂) ႏွစ္အလိုက ၿဖစ္ပါသည္။ သို့ၿဖစ္၍´ရာဇကာမာရ္ေက်ာက္စာေခၚ ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ သည္ ယင္းအခ်ိန္၌ ရွိဖို့မဆိုထားႏွင့္ ´ပုဂံၿမိဳ့´ ပင္မရွိေသးေသာေၾကာင့္ ´ၿမန္မာစာေပ´ အေရးအသားမွာလည္း ၿမန္မာတို့အေနၿဖင့္´အိမ္မက္ေတာင္မက္ဖို့´မလြယ္ကူေသးေခ်။
ၿမန္မာလူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ
ၿမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာသည္´ၿပဴလူမ်ိဳး´ ကဆင္းသက္လာသူမ်ားဟုခံယူထားၾက၏။ ယင္းသို့ဆိုလွ်င္ အဘယ္ေၾကာင့္ၿမန္မာတို့သည္ ´ၿပဴစာ´ကိုိမိခင္စာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကခဲ့ပါသနည္း? ဟုေမးစရာရွိေနပါသည္။ယခုအခါ ၿပဴလူမ်ိဳးႏွင့္ၿပဴစာေပမွာ ၿမန္မာေၿမမ်က္ႏွာေပၚက လုံး၀ဆိတ္သုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္သြားၾကၿပီၿဖစ္၏။ အခ်ိဴသမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာစာသည္´မြန္စာ´ကဆင္းသက္လာေသာစာဟုၾကံဆၾကၿပန္၏။ ထို့သို့ဆိုလွ်င္လည္း အဘယ္ေၾကာင့္ၿမန္မာတို့သည္ ´မြန္စာ´ ကိုႏိုင္ငံသုံးစာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသနည္း။ ဟုေမးစရေတြအမ်ားၾကီးရွိေနပါသည္။ အမွန္က ´ၿပဳစာ´ သည္ ၿပဴလူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနၿပီး ´မြန္စာ´ သည္လည္း မြန္လူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနေသာ စာေပၿဖစ္ေၾကာင္းေလ့လာေတြ႔ရွိရေပသည္။ ယေန့မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ သည္လည္း ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့ႏွင္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ခဲ့ၾကသၿဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့သည္ ကိုယ့္စာေပကို ေခတ္အဆက္ဆက္တည္တံ့ေအာင္ ထိန္းသိန္းေစာင့္ေရွာက္လာခဲ့ၾကသည္မွာ ေခတ္တိုင္းေခတ္တိုင္းတြင္ ေပၚထြန္းခဲ့ေသာ ´ရခိုင္စာေပအေထာက္အထားမ်ား´ကသက္ေသၿပဳလွ်က္ရွေေပေတာသည္။
ၿမေစတိေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´ ကိုၿမန္မာသမိုင္းဆ၇ာမ်ားက ´ပ်ဴစာကဆင္းသက္လာေသာစာ´ဟုထင္ၿမင္ခ်က္ေပးၾက၏။ အလားတူ အခ်ိဳသမိုင္းဆရာမ်ားက`မြန္စာကဆင္းသက္လာေသာစာ´ဟူ၍လည္းထင္ၿမင္ခ်က္ေပးၾကၿပန္၏။
အမွန္ကယင္း´ၿပဴစာႏွင့္မြန္စာ´ႏွစ္မ်ိဳးစလုံးသည္ပင္လွ်င္ ၿမေစတီေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေနၿပီးၿဖစ္ေသာေၾကာင့္၊ ယင္းစာႏွစ္မ်ိဳးက ဆင္းသက္လာေသာစာဟု သတ္မွတ္ေနၾကၿခင္းသည္ လုံး၀ယုတၱိမရွိေခ်။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ စာေပတို့မည္သည္ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုတည္း၌ ေန့ခ်င္ညခ်င္းေၿပာင္းလြဲရိုးထုံးစံမရွိေသာေၾကာင့္တည္း.။ ေၿပာင္းလဲဖို့ဆိုသည္မွာလည္း ေခတ္ကာလ အေတာ္ၾကာၿမင့္ေအာင္ ေစာင့္ဆိုင္းရေပလိမ့္မည္။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ (´ၿမန္မာ) သည္ၿပဴစာႏွင္မြန္စာက ဆင္းသက္လာေသာစာမဟုတ္ေၾကာင္းကို ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ကပင္လွ်င္ အခိုင္လုံဆုံး သက္ေသၿပဳလ်က္ရွိေနေပေတာသည္။
အမွန္က ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´၌ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´သည္ ´ေၿပာင္းလဲလာေသာစာ´ မဟုတ္ပဲ´ေရာက္ရွိလာေသာစာ´ဟုဆိုမွ သဘာ၀ယုတၱိက်မည္ကို ၿမန္မာပညာရွိတို႔ သိရွိႏိုင္ၾကပါလွ်က္ မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေနခဲ့ၾကၿပီး အၿဖစ္မွန္ကို ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ လုပ္ေနခဲ့ၾကသည္ကိုေတြ႕ရ၏။
အေၿဖမွန္ကိုသိရွိလိုပါက ေလးၿမိဳးေခတ္၊ ပဥၥာၿမိဳ႔(၁၂) ဆက္ေၿမာက္မင္းဘီလူးကို ေအဒီ-၁၀၆၈တြင္´၀ေရာင္းငွက္အသခၤယာ´အမတ္ကလုပ္ၾကံသၿဖင့္ ကြယ္လြန္သည္။ မင္းဘီလူး၏သားၿဖစ္သူ အိမ္ေရွ့မင္းသား´မင္းရဲဘယ´ သည္ မိဖရား´ေစာေပါက္ညို´ေပါက္ညိူၿမ)ႏွင့္အတူ ရခိုင္ပညာရွိအမတ္အခ်ိဳ့လိုက္ပါလွ်က္ ´ဘူးရြက္မညိႈးလမ္း´ ကအေရွ့ပုဂံၿပည္သို့ထြက္ေၿပးကာ ´အေနာ္ရထာ´ မင္းထံခိုလႈံခဲ့ရသည္။ အဆိုပါ မင္းရဲဘယမိသားစုတို့သည္ ပုဂံၿပည္၌ ႏွစ္ေပါင္း(၃၅) ႏွစ္ခန့္ၾကာၿမင့္ေအာင္ အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ကာ ေနထိုင္ခဲ့ၾကရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ပုဂံမင္းအေနာ္ရထာအား ´ရခိုင္ေ၀သာလီ´က´ပဥၥကလ်ာဏီမင္းသမီး´ကိုဆက္သရာတြင္ ´က်န္စစ္သား´ ကို ရသည္ဟူေသာသမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ က်န္စစ္သားသည္ ေၿမးေတာ္အေလာင္းစည္သူကို ပုဂံထီးနန္းကိုေပးအပ္ၿပီး´ေဇယ်ေခတၱရာ´အမည္ၿဖင့္သားေတာ္ရာဇကုမာရ္မင္းသားကို´ဓည၀တီႏွင့္ေတာင္စဥ္ခုႏွစ္ခရိုင္´(ၿမန္မာရာဇ၀င္အလို) ကိုစားေစခဲ့ေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကင္း၊ ပုဂံမင္းတို့အထံ၌ ရခိုင္သားမ်ား အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ခဲ့ၾကၿပီး အခ်ိဳ့က ဘုရားအလႈဒကာမ်ား အၿဖစ္ခံယူကာၿမန္မာတို့၏နယ္ေၿမ၌ ရွိေနခဲ့ၾကသည္ဟူေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို့ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က ´ေအာက္သား´ဟုနာမည္ေပးကာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေခၚေ၀ၚလာခဲ့ၾကသည့္ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ´ရဟႏၵာေထြး(ေခၚ) အသွ်င္ဒိဗစကၡုဳ´ အမည္ရွိေသာ ရခိုင္တို့ ေ၀သာလီက ရဟႏၱာအသွ်င္သူၿမတ္သည္ ဥပဇၥ်ာယ္ဆရာ´မဟိဒၵပါလမေထရ္ၿမတ္´ ၏ ေစလြတ္ခ်က္အရ ပင္းယၿမိဳသို့ၾကြေရာက္၍ သာသနာၿပဳခဲ့ရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ ပင္းယတစ္စီးရွင္ သီဟသူ၏ မင္းဆရာအၿဖစ္ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္မႈကို ခံယူခဲ့ရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း ခ်န္လွပ္၍ထားၾကမည္ဆိုပါက အေၿဖမွန္ေပၚေပါက္ႏိုင္လိမ့္မည္မဟုတ္ေခ်၊
ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ား၌ ပါရွိေနေသာ အခ်ိဳ႕စကားလုံးမ်ားသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့၏ ေန့စဥ္သုံး ေ၀ါဟာရမ်ားၿဖစ္ေနေၾကာင္း ေအာက္ပါစကားလုံးမ်ားကို ၾကည့္ၿခင္းအားၿဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။
၁။ ၾကာသပတိယ္နိယ္၊ ၂။ သုၾကာ္ိနိယ္၊ ၃၊ လွိယ္၊ ၄၊ ရိတ္မႈတ္၊၅။ အတုမဟါေသာ၊၆၊ ၿခဳပ္မ၊ ၈၊ အစ္ကို၊ ၉၊အစ္မ၊ ၁၀၊ ပန္စင္၊ ၁၁၊ ကၿခီသည္၊ ၁၂၊ ပညာမဟိယ္ေသာ၊၁၃၊ အလႈပိယ္လို၀္ေသာ၊ သဃၤတို၀္၊ ဤယ္သူ၊ ပတၱၿမာစာတီ၊ လႈခ၏၊ ၿခီလက္၊ ၿခိယ္ဆယ္ရိယ္၊ လက္ဆိရယ္၊ မပႅဳရေၾကာင္ဆိုဖီလတ္၊ နိယ္ရလိယ္၏၊ အသရိယ္ဟိေသာ၊ ခရိုန္ စေသာေ၀ါဟာရမ်ားကို ယေန့ေခတ္ ၿမန္မာတိုေၿပာဆိုေနၾကေသးလား? ဟုေမးလွ်င္ ေၿပာဖို့မဆိုထားႏွင့္ အဓိပါယ္ကို သိရွိေအာင္မနည္း ၾကိဳးစားၾကရမည္ဟုထင္ပါသည္။
အဓိပါယ္ကို-၁၁၁၃ ခုတြင္ ေရးထိုးခဲံေသာၿမန္မာတို့၏ ေရွ့အက်ဆုံးၿဖစ္သည့္ ၿမေစတီေက်ာက္စာထက္ ေလးၿမိဳ့ေခတ္ ေအဒီ-၈၄၇ ခုတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ေကာင္းမႈေတာ္ဘုရား၏ စမၼခဏ္ကဗၼည္းစာက ႏွစ္ေပါင္း(၂၆၆) ႏွစ္ေစာ၍ ေရွ့က်ေနေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
ထို့ေၾကာင့္´ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာအေရးအသားကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို့က ေရွ့ဦးစြာစတင္ေရးသားခဲ့ၾကပါသနည္း? ဟူေသာ အေမးၿဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္ ဤေဆာင္ပါးစာတမ္းက အထိုက္အေလွ်ာက္ အေၿဖေပးႏိုင္လိမ့္မည္ဟုယူဆပါသည္။
နိဂုံးခ်ဴပ္အေနၿဖင့္ဆိုရေသာ္´ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ´ မွာ မည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ စကားေၿပာဟန္ေရးနည္းႏွင့္စာ အသုံးေရးနည္းသာ ၿခားနာခ်က္ရွိေနသည္။ စာေပအကၡရာမွာ အတူတူပင္တည္း။ သို့ၿဖစ္၍ ယေန့မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က မိမိတိ့၏ ´ကိုယ္ပိုင္စာေပ´ၿဖစ္ေၾကာင္းအၾကြင္းမဲ့ခံယူထားၾကသည္ကို သုေတသနၿပဳကာ ေရးသားတင္ၿပလိုက္ရေပသည္။
´ရခိုင္စာေပ´အၿဖစ္မွန္ေပၚေပါက္ပါေစ….
ဒြါရာ၀တီ အသွ်င္ကုသလ
(ကိုးကားေသာက်မ္းမ်ား)
၁။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ။။လွသမိန္
၂။ ပုဂံေခတ္ႏိုင္ငံေရးသမိုင္း။။ေဒါက္တာသန္းထြန္း
၃။တစ္ေန့တစ္လံ ပုဂံဘယ္ေၿပးမလဲ။။ေဒါက္တာ သန္းထြန္း
၄။ေက်ာင္းသုံးၿမနမာရာဇ၀င္။။ဦးဘသန္း
၅။မင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈေတာ္ဘုရားစမၼခဏ္ကမၼည္းစာ
၆။ သာသနာလကၤာရစာတမ္း။(မူေဟာင္း) မဟာဓမၼသၾကၤ
၇။ေရြဘိုနိဒါန္း။ဇယသခ္ယာ
၈။ဒြါရာ၀တီ-အသွ်င္ကုသလမွတ္စု တို႔ကိုမွီျငိမ္း၍ ကူးယူေဖာ္ျပထားပါသည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာျဖစ္ေပၚလာပုံအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ
ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ ဟူေသာေဆာင္ပါးသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္။ၿမန္မာစာ မည္သို့မည္ပုံဆက္စပ္ေနသည္ကို
သိရွိႏိုင္ၾကေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ၿဖင့္ ဤေဆာင္းပါးကို ေရးသားရၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာ ၿမန္မာစာႏွင္ရခိုင္လူမ်ိဳး ကိုမည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ၿမန္မာစာကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို့၏ ကိုယ္ပိုင္စာေပ´´ အေနၿဖင့္အသိအမွတ္ၿပဳထားေသာေၾကာင့္ၿဖစ္၏။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´အကၡရာစာေပ´´ ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့ကမိမိတို့၏ ´´ရခိုင္စာဟူ၍သာ သိေနၾကပါသည္။ စာေပကိုေရးသားသည့္အခါ၌ ရခိုင္စကားအေၿပာအသုံးအႏႈန္းၿဖင့္ေရးသားၿခင္း၊ စာေပအသုံးအႏႈန္းၿဖင့္ေရးသားၿခင္းဟူ၍သာ ခြဲၿခားထားသည္။ အကၡရာစာေပအေနၿဖင့္မူ သည္အကၡရာသည္ စာေပၿဖင့္သာေရသားေနၾကၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။ ယင္းစာအမ်ိဳးအစားကို ရခိုင္တို့က ´ရခိုင္စာ´(သို့မဟုတ္) ရကၡ၀ဏအကၡရာ´ ဟုအမည္ေပးကာေခၚေ၀ၚသမႈၿပဳေနၾကသည္ကိူလည္းေတြၿမင္ႏိုင္ပါသည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူမ်ိဳးေပါင္း´၁၃၅´မ်ိဳးရွိၾကသည့္အနက္´ၿမန္မာစာအေရးအသား´ကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို့က´ေရွ့ဦးစြာစတင္ေရးသား´ခဲ့ၾကသည္ကိုေလ့လာစူးစမ္းဖို့ အခ်ိန္တန္ၿပီဟု စာေရးသူယူဆပါသည္။
အကယ္၍အေၿဖမွန္ထြက္ရွိခဲ့ပါလွ်င္လည္းအားလုံးသေဘာထားၾကီးစြာၿဖင့္ လက္ခံအတည္ၿပဳေပးၾကဖို့ ကိုလည္းအႏူးအညြတ္ေမတၱာရပ္ခံလိုပ္သည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း၌ကား ေရွ့ကရခိုင္လူမ်ိဳးတို့တြင္´ရခိုင္စာ´၊ မြန္လူမ်ိဳးတို့တြင္´မြန္စာ´၊ၿပဴ(ပ်ဴ) လူမ်ိဳးတို့တြင္ ´ၿပဴ(ပ်ဴစာ)´ ဟူ၍ ကိုယ္ပိုင္စာေပအသီးသီးရွိခဲ့ၾကသည္အနက္ သည္ေဆာင္းပါးသည္
´မြန္ႏွင္ပ်ဴစာ´ကိုေလ့လာဆန္းစစ္မႈမၿပဳေတာပဲ´ၿမန္မာစာဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ´ရခိုင္စာ´ကိုသာ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္၍ ေ၀ဖန္သုံးသပ္တင္ၿပသြားမည္ၿဖစ္ပါသည္။ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္ရာ၌ ႏွစ္ဖက္စလုံးမွ ထင္ရွာၿပီးခုိင္မာေသာ သမိုင္းဆိုင္ရာ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထား တစ္ခုစီကိုသာထုတ္ႏႈတ္၍ ေရးသားတင္ၿပသြားပါမည္။ အေထာက္အထားရွိတိုင္း အက်ယ္တ၀င့္တင္ၿပဖို့ဆိုသည္မွာ မဂၢဇင္းက စာမ်က္ႏွာေနရာေပးႏိုင္ည္မဟုတ္ပါ။
ရခိုင္ႏွင္ၿမန္မာ ေခတ္ၿပိဳင္မႈကိုရွာၾကည့္ၿခင္း
ၿမန္မာစာေပ´ကိုေရးသားေနၾကသည့္´ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင္ ၿမန္မာလူမ်ိဳး´´တို့၏ ေခတ္ၿပိဳင္အခ်ိန္ကာလကိုရွာၾကည့္ေသာ္ ဤသို့ေတြရ၏။
ပုမင္းအင္းေတာင္ေညာင္ရမ္းေနာင္ကုန္းေဘာင္ခုနစ္ဆက္´´ဟူေသာသေကၤတ သံေပါက္ကဗ်ာအရ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို့တြင္ ပုဂံေခတ္၊ပင္းယေခတ္၊ အင္း၀ေခတ္၊ေတာင္ငူေခတ္၊ေညာင္ရမ္းေခတ္၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဟူ၍ေခတ္(၆)ေခတ္ ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြရွိရပါသည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့တြင္လည္း ဒြါရာ၀တီေခတ္၊ ေ၀သာလီေခတ္၊ ဓည၀တီေခတ္(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္၊ေ၀သာလီေက်ာက္ေလွကားေခတ္၊ ေလးၿမိဳေခတ္၊ ေၿမာက္ဦး(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္ဟူ၍ ေခတ္(၆)ေခတ္ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြ့ရွိႏိုင္သည္။ သို့ေသာ္အခ်ိန္ကာလ ၾကာၿမင့္ပုံၿခင္းေတာ တူႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။ယင္းတို့အနက္ ၿမန္မာတို့၏ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ရခိုင္တို့၏ေလးၿမိဳေခတ္မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ၿဖစ္ၾက၏။ၿမန္မာတို့ဘက္က ပုဂံ၏ထင္ရွားေသာ´ရာဇကုမာရ္ေက်ာက္စာေခၚၿမေစတီေက်ာက္စာ´´ကိုခိုင္မာေသာအေထာက္အထားအၿဖစ္တင္ၿပမွာၿဖစ္ၿပီး၊ ရခိုင္တို့ဘက္က စစ္ေတြၿမ်ိ၊ ေခါင္းေလာင္းေက်ာင္းတိုက္ရွိ ေလးၿမိဳ့ေခတ္´ရခိုင္ဘုရင္မင္းရင္ၿဖဴ´သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာဘုရား၏´စမၼခဏ္းကမၼည္းစာ´ကိုခိုင္မာေသာအေထာက္အထားအေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမွာၿဖစ္ပါသည္။
ၿမန္မာတို့၏ ပုဂံေခတ္..
ၾကာ၊မိုး၊အံ၊ပုဂံတည္´ဟူေသာေဆာင္ပုဒ္အရ ပ်ဥ္ၿပားမင္း(ေအဒီ-၈၄၆ မွ ၈၇၈)ထိသည္ ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳကိုတည္ခ်ိန္မွာ ေကာဇာ-၂၁၁-ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၉ ခုၿဖစ္၏၊ ပုဂံပ်က္ခ်ိန္ကား´ေစာမြန္နစ္မင္း´(ေအဒီ.၁၃၂၅ မွ ၁၃၆၉) လက္ထက္တြင္ၿဖစ္ေလ၏။ ပ်ဥ္းၿပားမင္းသည္ ပုဂံၿမိဳကိုတည္ေဆာက္ေနသည္အခ်ိန္တြင္ ပုဂံ၌ ´ေထရ၀ါဒဗုဒၵသာသနာ´´မေရာက္ရွိေသး၊ အလားတူ´ၿမန္မာစာ´ဟူေသာ စာေပေရးသားမႈ အတတ္ပညာသည္လည္း လုံး၀မရွိေသးသည္ကို ေတြ့ရ၏။ ပုဂံၿမိဳ့၌ ပ်ဥ္ၿပားမင္းလြန္ၿပီးေနာက္တန္နက္မင္း(ေအဒီ-၈၇၈-၉၀၆)၊ ၄င္းေနာက္ စေလငေခြးမင္း(ေအဒီ ၉၀၆-၉၁၅)၊ ၄င္းေနာက္ သိန္းခိုမင္း (ေအဒီ-၉၁၅-၉၃၁)၊၄င္းေနာက္ ေညာင္ဦးေစာရဟန္းမင္း(ေတာင္သူမင္းၾကီး)(ေအဒီ-၉၃၁-၉၆၃) ၄င္းေနာက္ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ၿဖဴမင္း(ေအဒီ-၉၆၄-၉၈၆) ၄င္းေနာက္ က်ည္စိုးမင္း(ေအဒီ-၉၈၆-၉၉၂) ၄င္းေနာက္ စုကၠေတမင္း(ေအဒီ-၉၉၂-၁၀၁၇) ၄င္းေနာက္အေနာ္ရထာမင္း(ေအဒီ-၁၀၄၄-၁၀၇၇) လက္ထက္မွ ေထရ၀ါဒဗုဒၵသာသနာကို မြန္ရဟန္းေတာ္ ရွင္အရဟံ၏အကူအညီၿဖင့္တည္ေဆာက္ခဲ့ရ၏။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ´ပုဂံ´၌ ´ၿမန္မာစာ´´ဟူေသာအေရးအသားမရွိေသးေခ်။ မြန္လူမ်ိဳးတို့၏စာေပကိုသာ မြန္ပညာရွင္မ်ာ၏အကူအညီၿဖင့္ ေရးသားေနၾကရေလ၏။ အေနာ္ရထာမင္း လြန္ၿပီးေနာက္ ေစာလူးမင္း (ေအဒီ-၁၀၇၇-၁၀၈၄) ၄င္းေနာက္ က်န္စစ္သားမင္း (ေအဒီ-၁၀၈၄-၁၁၁၃) လက္ထက္တြင္ ´´ေဇယ်ေခတၱရာ´´အမည္ရွိေသာ သားေတာ္ ´ရာဇကုမာရ္´သည္ ပုဂံ၌´ၿမေစတီဘုရား´ကိုတည္၏။ ၿမေစတီဘုရား၌ သူ၏ကုသိုလ္ေတာ္မွတ္တမ္းကို ´ပါဋိ၊ ၿမန္မာ၊မြန္၊ၿပဴ´ ဟူ၍ ဘာသာေလးမ်ိဳးၿဖင့္ကမၼည္းစာေရးထိုးေစခဲ့ပါသည္။ ယင္းၿမေစတီဘုရားေက်ာက္စားကား ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ားအနက္ ´ေရွ့အက်ဆုံးေက်ာက္စာ´ၿဖစ္၏။ ၿမေစတီေက်ာက္စာကို သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္ ၁၆၅၇၊ ေကာဇာ-၄၇၅-ခု (ခရစ္ေအဒီ- ၁၁၁၃)တြင္ ေရးထိုးခဲ့ၿခင္းၿဖစ္ေၾကာင္းသိရွိရသည္။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ပုဂံ၌´ၿပဴလူမ်ိဳး´ တို့ရွိေနေသးသည္ကိုေတြရ၏။
ရခိုင္တို့၏ ေလးၿမိဳးေခတ္
ရခိုင္တို၏ေလးၿမိဳေခတ္သည္ ေအဒီ ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀ ထိၾကာၿမင္ခဲံ့သည္ကိုေတြရွိရ၏။ ေလးၿမ်ိဳေခတ္ဆိုသည္မွာ အဥၥနနဒီၿမစ္၏ ၀ဲယာ၌ ပဥၥာၿမိဳ့၊ ပုရိန္ၿမိဳ့၊ ေနရဥၥ၇ာေတာင္ငူၿမိဳ၊ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳဟူ၍ ၿမိဳေလးၿမိဳတည္ရွိခဲ့သည္ကို အေၾကာင္းၿပဳ၍ ´ေလးၿမိဳေခတ္´ ဟုေခၚတြင္ခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာတို့၏ ပ်ဥ္ၿပားမင္းသည္ ယခုလက္ရွိ ´ပုဂံၿမိဳ´ ကိုမတည္ေဆာက္ရေသးမီ(၃၁)ႏွစ္အလိုက ေလးၿမိဳေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ ´ေခတၱသင္မင္း´ သည္ ပဥၥာၿမိဳ´ ကို သာသနာ၁၃၆၂ ခု၊ ေကာဇာ ၁၈၀-ခု၊ (ေအဒီ-၁၈၁) တြင္ တည္ေဆာက္ထာၿပီးၿဖစ္ေနပါသည္။ ရခိုင္တို့၏ေလးၿမိဳေခတ္´ေခတၱသင္မင္း´ လက္ထက္တြင္ ေထရ၀ါဗုဒၵသာသနာထြန္းကားေနမႈကို မဆိုထားဘိ၊ ေလးၿမိဳေခတ္၏ အထက္က ေ၀သာလီေက်ာက္ေလွကားေခတ္ (ေအဒီ-၃၂၇-မွ ၈၁၈ထိ) တြင္ လည္းေကာင္း တတိယဓည၀တီေခတ္(ဘီစီ-၅၆၉ မွ ေအဒီ ၃၂၆ ထိ) တြင္ ၄င္း ေထရ၀ါဒဗုဒၵသာသနာႏွင္အတူစာေပယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာမ်ားထြန္းကားလွ်က္ရွိေနၿပီၿဖစ္ေၾကာင္း ယုံမွားသံသယမရွိ ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထားမ်ားက သက္ေသၿပဳလွ်က္ရ်ိေနၾကၿပီၿဖစ္ပါသည္။
ယင္းတုိအနက္ ေလးၿမိဳ့ေခတ္ (ေအဒီ-၈၁၈-မွ ၁၄၃၀ထိ) ပဥၥာၿမိဳတည္´ေခတၱသင္မင္း´ မွ(၃) ဆက္ေၿမာက္´ဘုရင္မင္းရင္ၿဖဴ´ လက္ထက္ (ေအဒီ-၈၄၃ မွ ၈၇၃ ထိ) ေအဒီ ၈၄၇တြင္ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဗုဒၵဆင္းတုေတာ္(ဥာဏ္ေတာ္အၿမင့္ ၁ေပ ၂.၃ လက္မ၊ ယခုအခါစစ္ေတြၿမိဳ၊ ေခါင္းေလာင္းေက်ာင္းတိုက္တြင္ ကိန္း၀ပ္လွ်က္ရွိသည္၊။) ၏´စမၼခဏ္းကမၼညာ္းစာ´ ကိုသာ ရခိုင္စာေပဘက္က ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထား တစ္ခုအေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမည္ၿဖစ္ပါသည္။
ဘုရားဆင္းတုေတာ္ စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ
အဆိုပါဘုရား၏ စမၼခဏ္စာမွာ ယခုေခတ္´ၿမန္မာစာ´ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ´ရခိုင္စာ´ အေရးအသားၿဖင့္ ေရးထိုးမွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကို ေအာက္ပါအတိုင္းေတြရွိရသည္၊´သကၠရာဇ္ ၉၊ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤာ၅ါးနာရီေက်ာ္ေသာ..ေရာက္...ၾကီးသြန္းအဲသည္။ ငမၤရၤၿဖဴေကာင္းမႈဘုရား ပဥၥေလာစာၿပီးၿပည့္စုံသည္၊ ဘုရားၿပဳေသွာ၀္ အက်ိဳး၀္အားၿဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသွာ.....။ဟူ၍ ေရးထိုးထားပါသည္။
အထက္ေဖၚၿပပါဘုရား၏´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ ကိုၿပည့္စုံေအာင္ၿဖည့္စြက္ဖတ္ရႈေသာ္ ေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ပါသည္။
သကၠရာဇ္ ၂၀၉၊ ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤလာေန႔ ၅ နာရီေက်ာ္ေသာ (အခ်ိန္) ေရာက္(ေသာအခါ) ေၾကးသြန္းအပ္သည္။ ငါမင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈ ဘုရားကို ပဥၥေလာဟာၿဖင့္(သြန္းလုပ္)ၿပီးၿပည့္စုံသည္။ ဘုရားၿပဳေသာအက်ိဳးအားၿဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသာ္´ဟူ၍ၿဖစ္ပါသည္။ ေလးၿမိဳေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴသည္ အထက္ေဖၚၿပပါ ဘုရား၏ ´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ ကို ရကၡ၀ဏအကၡရာ-ရခိုင္စာ´ၿဖင့္ေရးထိုးခဲ့ေသာႏွစ္မွာ ေကာဇာ ၂၀၉ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၇ ၿဖစ္ရာ ၿမန္မာတို့ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ့ကို မတည္ေဆာက္ရေသးမီ (၂) ႏွစ္အလိုက ၿဖစ္ပါသည္။ သို့ၿဖစ္၍´ရာဇကာမာရ္ေက်ာက္စာေခၚ ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ သည္ ယင္းအခ်ိန္၌ ရွိဖို့မဆိုထားႏွင့္ ´ပုဂံၿမိဳ့´ ပင္မရွိေသးေသာေၾကာင့္ ´ၿမန္မာစာေပ´ အေရးအသားမွာလည္း ၿမန္မာတို့အေနၿဖင့္´အိမ္မက္ေတာင္မက္ဖို့´မလြယ္ကူေသးေခ်။
ၿမန္မာလူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ
ၿမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာသည္´ၿပဴလူမ်ိဳး´ ကဆင္းသက္လာသူမ်ားဟုခံယူထားၾက၏။ ယင္းသို့ဆိုလွ်င္ အဘယ္ေၾကာင့္ၿမန္မာတို့သည္ ´ၿပဴစာ´ကိုိမိခင္စာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကခဲ့ပါသနည္း? ဟုေမးစရာရွိေနပါသည္။ယခုအခါ ၿပဴလူမ်ိဳးႏွင့္ၿပဴစာေပမွာ ၿမန္မာေၿမမ်က္ႏွာေပၚက လုံး၀ဆိတ္သုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္သြားၾကၿပီၿဖစ္၏။ အခ်ိဴသမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာစာသည္´မြန္စာ´ကဆင္းသက္လာေသာစာဟုၾကံဆၾကၿပန္၏။ ထို့သို့ဆိုလွ်င္လည္း အဘယ္ေၾကာင့္ၿမန္မာတို့သည္ ´မြန္စာ´ ကိုႏိုင္ငံသုံးစာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသနည္း။ ဟုေမးစရေတြအမ်ားၾကီးရွိေနပါသည္။ အမွန္က ´ၿပဳစာ´ သည္ ၿပဴလူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနၿပီး ´မြန္စာ´ သည္လည္း မြန္လူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနေသာ စာေပၿဖစ္ေၾကာင္းေလ့လာေတြ႔ရွိရေပသည္။ ယေန့မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ သည္လည္း ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့ႏွင္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ခဲ့ၾကသၿဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့သည္ ကိုယ့္စာေပကို ေခတ္အဆက္ဆက္တည္တံ့ေအာင္ ထိန္းသိန္းေစာင့္ေရွာက္လာခဲ့ၾကသည္မွာ ေခတ္တိုင္းေခတ္တိုင္းတြင္ ေပၚထြန္းခဲ့ေသာ ´ရခိုင္စာေပအေထာက္အထားမ်ား´ကသက္ေသၿပဳလွ်က္ရွေေပေတာသည္။
ၿမေစတိေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´ ကိုၿမန္မာသမိုင္းဆ၇ာမ်ားက ´ပ်ဴစာကဆင္းသက္လာေသာစာ´ဟုထင္ၿမင္ခ်က္ေပးၾက၏။ အလားတူ အခ်ိဳသမိုင္းဆရာမ်ားက`မြန္စာကဆင္းသက္လာေသာစာ´ဟူ၍လည္းထင္ၿမင္ခ်က္ေပးၾကၿပန္၏။
အမွန္ကယင္း´ၿပဴစာႏွင့္မြန္စာ´ႏွစ္မ်ိဳးစလုံးသည္ပင္လွ်င္ ၿမေစတီေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေနၿပီးၿဖစ္ေသာေၾကာင့္၊ ယင္းစာႏွစ္မ်ိဳးက ဆင္းသက္လာေသာစာဟု သတ္မွတ္ေနၾကၿခင္းသည္ လုံး၀ယုတၱိမရွိေခ်။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ စာေပတို့မည္သည္ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုတည္း၌ ေန့ခ်င္ညခ်င္းေၿပာင္းလြဲရိုးထုံးစံမရွိေသာေၾကာင့္တည္း.။ ေၿပာင္းလဲဖို့ဆိုသည္မွာလည္း ေခတ္ကာလ အေတာ္ၾကာၿမင့္ေအာင္ ေစာင့္ဆိုင္းရေပလိမ့္မည္။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ (´ၿမန္မာ) သည္ၿပဴစာႏွင္မြန္စာက ဆင္းသက္လာေသာစာမဟုတ္ေၾကာင္းကို ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ကပင္လွ်င္ အခိုင္လုံဆုံး သက္ေသၿပဳလ်က္ရွိေနေပေတာသည္။
အမွန္က ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´၌ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´သည္ ´ေၿပာင္းလဲလာေသာစာ´ မဟုတ္ပဲ´ေရာက္ရွိလာေသာစာ´ဟုဆိုမွ သဘာ၀ယုတၱိက်မည္ကို ၿမန္မာပညာရွိတို႔ သိရွိႏိုင္ၾကပါလွ်က္ မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေနခဲ့ၾကၿပီး အၿဖစ္မွန္ကို ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ လုပ္ေနခဲ့ၾကသည္ကိုေတြ႕ရ၏။
အေၿဖမွန္ကိုသိရွိလိုပါက ေလးၿမိဳးေခတ္၊ ပဥၥာၿမိဳ႔(၁၂) ဆက္ေၿမာက္မင္းဘီလူးကို ေအဒီ-၁၀၆၈တြင္´၀ေရာင္းငွက္အသခၤယာ´အမတ္ကလုပ္ၾကံသၿဖင့္ ကြယ္လြန္သည္။ မင္းဘီလူး၏သားၿဖစ္သူ အိမ္ေရွ့မင္းသား´မင္းရဲဘယ´ သည္ မိဖရား´ေစာေပါက္ညို´ေပါက္ညိူၿမ)ႏွင့္အတူ ရခိုင္ပညာရွိအမတ္အခ်ိဳ့လိုက္ပါလွ်က္ ´ဘူးရြက္မညိႈးလမ္း´ ကအေရွ့ပုဂံၿပည္သို့ထြက္ေၿပးကာ ´အေနာ္ရထာ´ မင္းထံခိုလႈံခဲ့ရသည္။ အဆိုပါ မင္းရဲဘယမိသားစုတို့သည္ ပုဂံၿပည္၌ ႏွစ္ေပါင္း(၃၅) ႏွစ္ခန့္ၾကာၿမင့္ေအာင္ အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ကာ ေနထိုင္ခဲ့ၾကရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ပုဂံမင္းအေနာ္ရထာအား ´ရခိုင္ေ၀သာလီ´က´ပဥၥကလ်ာဏီမင္းသမီး´ကိုဆက္သရာတြင္ ´က်န္စစ္သား´ ကို ရသည္ဟူေသာသမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ က်န္စစ္သားသည္ ေၿမးေတာ္အေလာင္းစည္သူကို ပုဂံထီးနန္းကိုေပးအပ္ၿပီး´ေဇယ်ေခတၱရာ´အမည္ၿဖင့္သားေတာ္ရာဇကုမာရ္မင္းသားကို´ဓည၀တီႏွင့္ေတာင္စဥ္ခုႏွစ္ခရိုင္´(ၿမန္မာရာဇ၀င္အလို) ကိုစားေစခဲ့ေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကင္း၊ ပုဂံမင္းတို့အထံ၌ ရခိုင္သားမ်ား အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ခဲ့ၾကၿပီး အခ်ိဳ့က ဘုရားအလႈဒကာမ်ား အၿဖစ္ခံယူကာၿမန္မာတို့၏နယ္ေၿမ၌ ရွိေနခဲ့ၾကသည္ဟူေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို့ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က ´ေအာက္သား´ဟုနာမည္ေပးကာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေခၚေ၀ၚလာခဲ့ၾကသည့္ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ´ရဟႏၵာေထြး(ေခၚ) အသွ်င္ဒိဗစကၡုဳ´ အမည္ရွိေသာ ရခိုင္တို့ ေ၀သာလီက ရဟႏၱာအသွ်င္သူၿမတ္သည္ ဥပဇၥ်ာယ္ဆရာ´မဟိဒၵပါလမေထရ္ၿမတ္´ ၏ ေစလြတ္ခ်က္အရ ပင္းယၿမိဳသို့ၾကြေရာက္၍ သာသနာၿပဳခဲ့ရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ ပင္းယတစ္စီးရွင္ သီဟသူ၏ မင္းဆရာအၿဖစ္ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္မႈကို ခံယူခဲ့ရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း ခ်န္လွပ္၍ထားၾကမည္ဆိုပါက အေၿဖမွန္ေပၚေပါက္ႏိုင္လိမ့္မည္မဟုတ္ေခ်၊
ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ား၌ ပါရွိေနေသာ အခ်ိဳ႕စကားလုံးမ်ားသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့၏ ေန့စဥ္သုံး ေ၀ါဟာရမ်ားၿဖစ္ေနေၾကာင္း ေအာက္ပါစကားလုံးမ်ားကို ၾကည့္ၿခင္းအားၿဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။
၁။ ၾကာသပတိယ္နိယ္၊ ၂။ သုၾကာ္ိနိယ္၊ ၃၊ လွိယ္၊ ၄၊ ရိတ္မႈတ္၊၅။ အတုမဟါေသာ၊၆၊ ၿခဳပ္မ၊ ၈၊ အစ္ကို၊ ၉၊အစ္မ၊ ၁၀၊ ပန္စင္၊ ၁၁၊ ကၿခီသည္၊ ၁၂၊ ပညာမဟိယ္ေသာ၊၁၃၊ အလႈပိယ္လို၀္ေသာ၊ သဃၤတို၀္၊ ဤယ္သူ၊ ပတၱၿမာစာတီ၊ လႈခ၏၊ ၿခီလက္၊ ၿခိယ္ဆယ္ရိယ္၊ လက္ဆိရယ္၊ မပႅဳရေၾကာင္ဆိုဖီလတ္၊ နိယ္ရလိယ္၏၊ အသရိယ္ဟိေသာ၊ ခရိုန္ စေသာေ၀ါဟာရမ်ားကို ယေန့ေခတ္ ၿမန္မာတိုေၿပာဆိုေနၾကေသးလား? ဟုေမးလွ်င္ ေၿပာဖို့မဆိုထားႏွင့္ အဓိပါယ္ကို သိရွိေအာင္မနည္း ၾကိဳးစားၾကရမည္ဟုထင္ပါသည္။
အဓိပါယ္ကို-၁၁၁၃ ခုတြင္ ေရးထိုးခဲံေသာၿမန္မာတို့၏ ေရွ့အက်ဆုံးၿဖစ္သည့္ ၿမေစတီေက်ာက္စာထက္ ေလးၿမိဳ့ေခတ္ ေအဒီ-၈၄၇ ခုတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ေကာင္းမႈေတာ္ဘုရား၏ စမၼခဏ္ကဗၼည္းစာက ႏွစ္ေပါင္း(၂၆၆) ႏွစ္ေစာ၍ ေရွ့က်ေနေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
ထို့ေၾကာင့္´ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာအေရးအသားကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို့က ေရွ့ဦးစြာစတင္ေရးသားခဲ့ၾကပါသနည္း? ဟူေသာ အေမးၿဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္ ဤေဆာင္ပါးစာတမ္းက အထိုက္အေလွ်ာက္ အေၿဖေပးႏိုင္လိမ့္မည္ဟုယူဆပါသည္။
နိဂုံးခ်ဴပ္အေနၿဖင့္ဆိုရေသာ္´ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ´ မွာ မည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ စကားေၿပာဟန္ေရးနည္းႏွင့္စာ အသုံးေရးနည္းသာ ၿခားနာခ်က္ရွိေနသည္။ စာေပအကၡရာမွာ အတူတူပင္တည္း။ သို့ၿဖစ္၍ ယေန့မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က မိမိတိ့၏ ´ကိုယ္ပိုင္စာေပ´ၿဖစ္ေၾကာင္းအၾကြင္းမဲ့ခံယူထားၾကသည္ကို သုေတသနၿပဳကာ ေရးသားတင္ၿပလိုက္ရေပသည္။
´ရခိုင္စာေပ´အၿဖစ္မွန္ေပၚေပါက္ပါေစ….
ဒြါရာ၀တီ အသွ်င္ကုသလ
(ကိုးကားေသာက်မ္းမ်ား)
၁။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ။။လွသမိန္
၂။ ပုဂံေခတ္ႏိုင္ငံေရးသမိုင္း။။ေဒါက္တာသန္းထြန္း
၃။တစ္ေန့တစ္လံ ပုဂံဘယ္ေၿပးမလဲ။။ေဒါက္တာ သန္းထြန္း
၄။ေက်ာင္းသုံးၿမနမာရာဇ၀င္။။ဦးဘသန္း
၅။မင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈေတာ္ဘုရားစမၼခဏ္ကမၼည္းစာ
၆။ သာသနာလကၤာရစာတမ္း။(မူေဟာင္း) မဟာဓမၼသၾကၤ
၇။ေရြဘိုနိဒါန္း။ဇယသခ္ယာ
၈။ဒြါရာ၀တီ-အသွ်င္ကုသလမွတ္စု တို႔ကိုမွီျငိမ္း၍ ကူးယူေဖာ္ျပထားပါသည္။
အသ်ွင္ရကၡိတ၀ံသ
0 comments:
Post a Comment